🌾 ਪਰਾਲੀ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਕਣਕ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ: ਮਿੱਟੀ ਬਚਾਓ, ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਧਾਓ (PAU ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ਾਂ)

🌾 ਪਰਾਲੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ: ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ

Intro: ਸਮੱਸਿਆ + ਹੱਲ

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅੰਨਦਾਤੇ ਕਿਸਾਨ ਭਰਾਵੋ, ਝੋਨੇ ਦੀ ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪਈ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਣਾ ਸਾਡੀ 'ਮਾਂ' ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਜਲਾਉਣ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੇ ਸਾਡੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ। ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ (ਮਾਈਕ੍ਰੋ-ਆਰਗੇਨਿਜ਼ਮ) ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ₹2000-3000 ਦੀ ਖਾਦ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ (Nutrients) ਧੂੰਏਂ ਵਿੱਚ ਉੱਡ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਪਰ ਹੁਣ ਚਿੰਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ! ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (PAU) ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਤਕਨੀਕਾਂ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ, ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ) ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਸਾੜੇ, ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਅਗਲੀ ਫ਼ਸਲ, ਕਣਕ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੁਦਰਤੀ ਖਾਦ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਸਹੀ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਹੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਤੁਸੀਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਧੀਆ ਪੈਦਾਵਾਰ ਲਓਗੇ, ਬਲਕਿ ਆਪਣੀ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੇ ਫ਼ਰਜ਼ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਭਾਓਗੇ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਸੀਂ ਵਾਤਾਵਰਣ-ਅਨੁਕੂਲ ਖੇਤੀ ਵੱਲ ਇੱਕ ਕਦਮ ਪੁੱਟੋਗੇ।

😥 ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਪਰਾਲੀ ਨਾ ਸਾੜਣਾ? ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਫਰਜ਼!

ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਬੇਹੱਦ ਗੰਭੀਰ ਹਨ, ਜੋ ਸਾਡੀ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਨੂੰ ਖੋਖਲਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

1. ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਮਰ ਜਾਣਾ (Soil Health Degradation)

• ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ: ਅੱਗ ਦੀ ਗਰਮੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉੱਪਰਲੀ ਸਤ੍ਹਾ (Topsoil) ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਬਹੁਤ ਵਧਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ (ਮਾਈਕ੍ਰੋ-ਆਰਗੇਨਿਜ਼ਮ) ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਅਤੇ ਫੰਗਸ, ਜੋ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਪਜਾਊ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ 'ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਦੋਸਤ' ਫ਼ਸਲਾਂ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਉਪਲਬਧ ਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਅੱਗ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਰੇ ਸੂਖਮ ਜੀਵ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਜੈਵਿਕ ਕਿਰਿਆ (Biological Activity) ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

• ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਖ਼ਤੀ: ਅੱਗ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਬਣਤਰ (Soil Structure) ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਸਖ਼ਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਖ਼ਤ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਹਵਾ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਣਕ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਦਾ ਵਾਧਾ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਪਾਉਂਦਾ।

2. ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ (Nutrient Loss)

• ਕੀਮਤੀ ਖਾਦ ਸਵਾਹ: ਕਿਸਾਨ ਵੀਰੋ, ਪਰਾਲੀ ਕੋਈ ਕੂੜਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੰਨੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ (Nutrients) ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿੰਨੇ ₹2000-3000 ਦੀ ਰਸਾਇਣਿਕ ਖਾਦ ਵਿੱਚ। ਇਹ ਤੱਤ ਅਗਲੀ ਫ਼ਸਲ ਲਈ ਕੁਦਰਤੀ ਖਾਦ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

• ਧੂੰਏਂ ਵਿੱਚ ਉੱਡਦੇ ਤੱਤ: ਪਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਰੇ ਕੀਮਤੀ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਅਤੇ ਸਲਫਰ, ਧੂੰਏਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਉੱਡ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਸਾਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਹੀ ਤੱਤਾਂ ਲਈ ਬਾਜ਼ਾਰੋਂ ਮਹਿੰਗੀ ਖਾਦ ਖਰੀਦਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਰਲਾਉਣ ਨਾਲ ਇਹ ਤੱਤ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਖਰਚੇ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

🚜 ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਸਾਂਭਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੰਮ: ਆਧੁਨਿਕ ਹੱਲ

ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਸਨੂੰ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (PAU) ਨੇ ਕਈ ਅਤਿ-ਆਧੁਨਿਕ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਬਚਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਸੁਧਾਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਮੁੱਖ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ:

ਮਸ਼ੀਨ ਦਾ ਨਾਮ	ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ
ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ (Happy Seeder)	ਇਹ ਇੱਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ ਜੋ ਝੋਨੇ ਦੀ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਹਟਾਏ ਬਿਨਾਂ, ਉਸਦੇ ਉੱਪਰੋਂ ਲੰਘ ਕੇ, ਸਿੱਧਾ ਕਣਕ ਦੇ ਬੀਜ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਇਹ ਪਰਤ ਮਲਚ (Mulch) ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ (Super Seeder)	ਇਹ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਤਿੰਨ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ: ਇਹ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਕੱਟਦੀ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਲਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਹੀ ਡੂੰਘਾਈ 'ਤੇ ਕਣਕ ਦੇ ਬੀਜ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਵੀ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਸਮਾਰਟ ਸੀਡਰ (Smart Seeder)	ਇਹ ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ ਵਰਗੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਉੱਨਤ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੀਜਾਈ ਅਤੇ ਪਰਾਲੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਕੁਝ ਵੱਖਰੇ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਕੁਸ਼ਲ (Efficient) ਫੀਚਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਚੌਪਰ ਮਲਚਰ (Chopper Mulcher)	ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਨਹੀਂ ਬੀਜਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਮਸ਼ੀਨ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੱਟ ਕੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਖਿਲਾਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਉਲਟਾਂਵਾਂ ਹਲ (MB Plough)	ਇਹ ਹਲ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਵੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਬਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਗਲ-ਸੜ ਕੇ ਖਾਦ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਜ਼ਰੂਰੀ ਨੋਟ: ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ, ਮਸ਼ੀਨ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਦਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਪੁੰਨ (Skilled) ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਬੀਜ ਸਹੀ ਡੂੰਘਾਈ ਅਤੇ ਸਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਵੇ।

🧑‍🎓 ਮਸ਼ੀਨ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਅਤੇ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ

ਆਧੁਨਿਕ ਪਰਾਲੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ ਅਤੇ ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਲਈ, ਮਸ਼ੀਨ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ (ਆਪ੍ਰੇਟਰ) ਦਾ ਨਿਪੁੰਨ ਹੋਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਗਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚਲਾਈ ਗਈ ਮਸ਼ੀਨ ਪੂਰੀ ਫਸਲ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਹੀ ਸਿਖਲਾਈ ਸਮਾਂ, ਈਂਧਨ ਅਤੇ ਪੈਦਾਵਾਰ ਬਚਾਉਂਦੀ ਹੈ।

⚠️ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ: ਗਲਤੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚੋ

ਗਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮਸ਼ੀਨ ਚਲਾਉਣ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ:

• ਜੇ ਬੀਜ ਸਹੀ ਡੂੰਘਾਈ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ, ਤਾਂ ਉੱਗਣ ਦੀ ਦਰ (Germination Rate) ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ 'ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
• ਗਲਤ ਐਡਜਸਟਮੈਂਟ ਕਾਰਨ ਮਸ਼ੀਨ ਦੇ ਮਹਿੰਗੇ ਪੁਰਜ਼ੇ ਟੁੱਟ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਵਾਧੂ ਮੁਰੰਮਤ ਦਾ ਖਰਚਾ ਝੱਲਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।

🛠️ ਸਿਖਲਾਈ ਬਾਰੇ ਵਿਸਤਾਰ: ਗਿਆਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ

ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ੍ਰੋਤ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ:

• ਸਿਖਲਾਈ ਕੈਂਪ: ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (PAU), ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰਾਂ (KVKs) ਵਿੱਚ ਮੁਫਤ ਪ੍ਰੈਕਟੀਕਲ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
• ਡਿਜੀਟਲ ਸ੍ਰੋਤ: PAU ਕਿਸਾਨ ਐਪ ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਮਸ਼ੀਨ ਚਲਾਉਣ ਅਤੇ ਦੇਖਭਾਲ ਬਾਰੇ ਆਨਲਾਈਨ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
• ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਮੁੱਖ ਨੁਕਤੇ: ਆਪ੍ਰੇਟਰ ਨੂੰ ਮਸ਼ੀਨ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚਲਾਉਣਾ, ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਛੋਟੀਆਂ-ਮੋਟੀਆਂ ਮੁਰੰਮਤਾਂ ਕਰਨਾ, ਅਤੇ ਬੀਜ-ਖਾਦ ਦੀ ਸਹੀ ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਡੂੰਘਾਈ ਸੈੱਟ ਕਰਨਾ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

🌱 ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਨੁਸਾਰ ਤਕਨੀਕਾਂ: ਸਹੀ ਚੋਣ

ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਸਾਂਭਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕਾ ਚੁਣਨਾ ਤੁਹਾਡੇ ਖੇਤ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਕਿਸਮ (Soil Type) 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਲਈ ਵੱਖਰੀ ਰਣਨੀਤੀ ਅਪਣਾਉਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਕਣਕ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਮੀ ਨਾ ਆਵੇ।

ਤੁਹਾਡੇ ਖੇਤ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਸਹੀ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ:

ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਕਿਸਮ (Soil Type)	ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਕਨੀਕ	ਮੁੱਖ ਫਾਇਦੇ
ਦਰਮਿਆਨੀਆਂ ਤੋਂ ਭਾਰੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ (Heavy Soils)	ਸਾਰੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਕਾਮਯਾਬ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ, ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਅਤੇ ਸਮਾਰਟ ਸੀਡਰ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਸੰਭਾਲ ਆਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।	ਇਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਸੋਖਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਰਾਲੀ (Organic Matter) ਬਹੁਤ ਜਲਦੀ ਗਲ-ਸੜ ਕੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖਾਦ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਹਲਕੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ (Light Soils)	ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਉਣਾ (In-Situ Incorporation) ਬੇਹਤਰ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਜਾਂ MB Plough (ਉਲਟਾਂਵਾਂ ਹਲ) ਵਰਗੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।	ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਹਲਕੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ (Fertility) ਵੱਧਦੀ ਹੈ।

ਨੋਟ: ਹਲਕੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਮਲਚ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਉਣ ਨਾਲ ਰੇਤਲੇਪਣ ਦਾ ਅਸਰ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਢਾਂਚਾ (Structure) ਸੁਧਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

🌾 ਝੋਨੇ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਅਤੇ ਸਮੇਂਦਾਰੀ ਦਾ ਮਹੱਤਵ: ਸਮੇਂ ਦੀ ਚੋਣ

ਪਰਾਲੀ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਕਣਕ ਦੀ ਸਫਲ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਝੋਨੇ ਦੀ ਸਹੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਦੇ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।

ਸਮੇਂ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ: ਛੋਟੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਲਾਭ

• ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ: ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ PR 126 ਜਾਂ PR 127 ਵਰਗੀਆਂ ਝੋਨੇ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੱਕ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
• ਕਣਕ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਸਮਾਂ: ਝੋਨੇ ਦੀ ਕਟਾਈ ਜਲਦੀ ਹੋ ਜਾਣ ਨਾਲ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਖੇਤ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ) ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਕੀਮਤੀ ਸਮਾਂ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਬਿਜਾਈ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕਣਕ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਚੰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
• ਘੱਟ ਪਰਾਲੀ, ਆਸਾਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ: ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵੀ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਘੱਟ ਪਰਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ/ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣਾ ਆਸਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਘੱਟ ਰੁਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਕੀੜਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ: ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

• ਜਦੋਂ ਝੋਨੇ ਦੀ ਕਟਾਈ ਜਲਦੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਤਣੇ ਦੀ ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ ਵਰਗੇ ਕੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪਰਾਲੀ ਵਿੱਚ ਪਨਪਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਅਗਲੀ ਕਣਕ ਦੀ ਫਸਲ 'ਤੇ ਇਸ ਸੁੰਡੀ ਦੇ ਹਮਲੇ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਕਾਫ਼ੀ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਝੋਨੇ ਦੀ ਕਟਾਈ ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਕਣਕ ਦੀ ਫਸਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੀੜਿਆਂ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

ਸਹੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਸਹੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਕੇ, ਕਿਸਾਨ ਵੀਰ ਪਰਾਲੀ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦੋਵਾਂ ਪੱਖੋਂ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

🏞️ ਕਣਕ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਝੋਨੇ ਦੀ ਤਿਆਰੀ

ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਸਾਂਭਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ) ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ, ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਝੋਨੇ ਦੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਇਹ ਤਿਆਰੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਫਸਲ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਵੀ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।

💧 ਕਿਆਰੇ ਪਾਉਣਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ?

• ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ: ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ ਜਾਂ ਸਮਾਰਟ ਸੀਡਰ ਨਾਲ ਬਿਜਾਈ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਕਿਆਰੇ (Beds) ਨਾ ਹੋਣ ਤਾਂ ਕਣਕ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਲਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਨਹੀਂ ਫੈਲਦਾ।
• ਸਮੇਂ ਦੀ ਚੋਣ: ਇਸ ਲਈ, ਝੋਨੇ ਦੀ ਲੁਆਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇੱਕ ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਦੋ ਕਿਆਰੇ ਜ਼ਰੂਰ ਪਾਓ। ਕਿਆਰੇ ਬਣਾਉਣ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੱਚਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਕਣਕ ਦੀ ਫਸਲ ਨੂੰ ਨਦੀਨ ਜਾਂ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਛਿੜਕਾਅ ਲਈ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਵੜਨਾ ਆਸਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
• ਯਾਦ ਰੱਖੋ: ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਆਰੇ ਨਹੀਂ ਬਣਾਏ, ਤਾਂ ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਜਾਂ ਹੋਰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨਾਲ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

🔎 ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ

• ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜਾਂਚ: ਸਤੰਬਰ-ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਝੋਨੇ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਰਹੋ।
• ਸੁੰਡੀ ਦਾ ਖਤਰਾ: ਜੇ ਮੁੰਜਰਾਂ ਕੱਟਣ ਵਾਲੀ ਸੁੰਡੀ ਜਾਂ ਤਣੇ ਦੀ ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ ਦਿਖੇ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ PAU ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ਾਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਰੋਕਥਾਮ ਕਰੋ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕੀੜੇ ਪਰਾਲੀ ਵਿੱਚ ਲੁਕ ਕੇ ਅਗਲੀ ਕਣਕ ਦੀ ਫਸਲ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ, ਸਹੀ ਤਿਆਰੀ ਇੱਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਝਾੜ ਵਾਲੀ ਕਣਕ ਦੀ ਫਸਲ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹੈ।

⚙️ ਮਲਚਰ ਤੇ ਹੋਰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਵਰਤੋਂ: ਸਮਝਦਾਰੀ ਨਾਲ ਕੰਮ

ਪਰਾਲੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਹੀ ਕ੍ਰਮ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕ ਅਪਣਾਉਣੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਈਂਧਨ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਬਚਤ ਹੋ ਸਕੇ ਅਤੇ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਰੁਕਾਵਟ ਨਾ ਆਵੇ।

ਮੁੱਖ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦਾ ਕਾਰਜਕ੍ਰਮ

• ਸਮਾਰਟ ਸੀਡਰ/ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਨਾਲ ਵਾਧੂ ਮਲਚਰ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ: ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਜਾਂ ਸਮਾਰਟ ਸੀਡਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੌਪਰ ਜਾਂ ਮਲਚਰ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ।
  • ਇਹ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਕੱਟਦੀਆਂ ਹਨ, ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਬਿਜਾਈ ਵੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਲਚਰ ਦੀ ਵਾਧੂ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸਿਰਫ਼ ਸਮੇਂ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਅਤੇ ਡੀਜ਼ਲ ਦਾ ਵਾਧੂ ਖਰਚਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
• ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ ਨਾਲ ਮਲਚਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ: ਜੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਝੋਨੇ ਦਾ ਵੱਢ (Stubble) ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਰਾਲੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਾੜ੍ਹੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਭਾਰੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਤਾਂ ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ ਨਾਲ ਸਿੱਧੀ ਬਿਜਾਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
  • ਮਲਚਰ ਵਰਤਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕਰੋ। ਜੇ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਛੋਟਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ ਉਸਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚੁੱਕ ਕੇ ਮਲਚ (Mulch) ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਉਂਦੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੀਜਾਈ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।

ਪੁਰਾਣੀਆਂ/ਸਧਾਰਨ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ

ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਹੈਪੀ ਜਾਂ ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਕ੍ਰਮ ਅਪਣਾਓ:

1. ਕੱਟਣਾ: ਚੌਪਰ/ਮਲਚਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੱਟ ਕੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਖਿਲਾਰ ਦਿਓ।
2. ਮਿਲਾਉਣਾ: ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਲਟਾਵੇਂ ਹੱਲ (MB Plough) ਜਾਂ ਰੋਟਾਵੇਟਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕੱਟੀ ਹੋਈ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਲਾ ਦਿਓ।
3. ਸਿੰਚਾਈ: ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਗਲਾਉਣ ਲਈ ਹਲਕੀ ਸਿੰਚਾਈ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰੋ।

ਸਹੀ ਮਸ਼ੀਨ ਅਤੇ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਤੁਸੀਂ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਖਾਦ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਅਗਲੀ ਫ਼ਸਲ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।

🚜 ਸੀਡਰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨਾਲ ਬਿਜਾਈ ਦੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨੁਕਤੇ: ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਕੁੰਜੀ

ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ, ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਜਾਂ ਸਮਾਰਟ ਸੀਡਰ ਨਾਲ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕੁਝ ਤਕਨੀਕੀ ਨੁਕਤਿਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਮੀ ਨਾ ਆਵੇ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਸੁਚਾਰੂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਣ।

ਸਹੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਗੱਲਾਂ

• ਨਮੀ ਦਾ ਧਿਆਨ (ਤਰ ਵੱਤਰ): ਬਿਜਾਈ ਸਮੇਂ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦੀ ਨਮੀ (ਤਰ ਵੱਤਰ) ਬਣੀ ਰਹਿਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਝੋਨੇ ਦਾ ਆਖਰੀ ਪਾਣੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਗਾਓ ਕਿ ਜ਼ਮੀਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੁੱਕੀ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਸੁੱਕੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਬੀਜਾਈ ਕਰਨ ਨਾਲ ਬੀਜ ਨਹੀਂ ਉੱਗੇਗਾ।
• ਬਿਜਾਈ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ: ਕਣਕ ਦੇ ਬੀਜ ਨੂੰ 1.5 ਤੋਂ 2.0 ਇੰਚ ਡੂੰਘਾਈ 'ਤੇ ਹੀ ਪਾਓ। ਇਸ ਡੂੰਘਾਈ 'ਤੇ ਬੀਜ ਨੂੰ ਉੱਗਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਨਮੀ ਮਿਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੰਛੀ ਵੀ ਬੀਜ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੇ।
• ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਧਾਓ: ਪਰਾਲੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ, ਆਮ ਬਿਜਾਈ ਨਾਲੋਂ 5 kg/ਏਕੜ ਵੱਧ ਬੀਜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ (PBW 869 ਵਰਗੀਆਂ ਖਾਸ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ)। ਇਹ ਵਾਧਾ ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਕਾਰਨ ਕੁਝ ਬੀਜ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਉੱਗ ਨਹੀਂ ਪਾਉਂਦੇ। ਬਾਕੀ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ PAU ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ।

ਮਸ਼ੀਨ ਅਤੇ ਕੀਟ ਪ੍ਰਬੰਧਨ

• ਪਾਈਪਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ: ਬੀਜ ਅਤੇ ਖਾਦ ਵਾਲੀਆਂ ਪਾਈਪਾਂ ਅਕਸਰ ਪਰਾਲੀ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਬਿਜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਹਰ 2-3 ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ ਸੋਟੀ ਨਾਲ ਹਿਲਾ-ਹਿਲਾ ਕੇ ਚੈੱਕ ਕਰਦੇ ਰਹੋ।
• ਕੀਟਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ: ਜੇ ਪਿਛਲੀ ਝੋਨੇ ਦੀ ਫਸਲ ਵਿੱਚ ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ ਦਾ ਹਮਲਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਅਕਤੂਬਰ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਜੋ ਕੀਟਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਚੱਕਰ (Life Cycle) ਟੁੱਟ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਕਣਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹੇ।

💧 ਖਾਦ ਤੇ ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਬੰਧ: ਖਰਚਾ ਘਟਾਓ, ਝਾੜ ਵਧਾਓ

ਪਰਾਲੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਖਾਦ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਪਰਾਲੀ ਜਦੋਂ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਗਲਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਖਾਦ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਰਸਾਇਣਿਕ ਖਾਦ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

🧪 ਖਾਦ ਪ੍ਰਬੰਧ: PAU ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ਾਂ

• DAP (ਡਾਈ-ਅਮੋਨੀਅਮ ਫਾਸਫੇਟ): ਬਿਜਾਈ ਸਮੇਂ 65 kg/ਏਕੜ DAP ਪੋਰ (Pore) ਦਿਉ। ਇਹ ਫਾਸਫੋਰਸ, ਜੋ ਜੜ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਨੂੰ ਬੀਜ ਦੇ ਨੇੜੇ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ।
• ਯੂਰੀਆ (ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ): 90 kg/ਏਕੜ ਯੂਰੀਆ ਨੂੰ ਦੋ ਬਰਾਬਰ ਕਿਸਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੋ (ਹਰੇਕ 45 kg)। ਇਹ ਕਿਸਤਾਂ ਪਹਿਲੇ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਛੱਟੇ ਨਾਲ ਪਾਉ। ਯਾਦ ਰੱਖੋ, ਪਰਾਲੀ ਕਾਰਨ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਵਾਧੂ ਲੋੜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
• ਖਾਸ ਨੁਕਤਾ (ਭਾਰੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਲਈ): ਜੇ ਦੂਜਾ ਪਾਣੀ ਲੇਟ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਯੂਰੀਆ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ, 10% ਯੂਰੀਆ ਦਾ ਘੋਲ ਬਣਾ ਕੇ ਦੋ ਛਿੜਕਾਅ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ 42 ਅਤੇ 54 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਕਰੋ।

ਜੈਵਿਕ ਖਾਦ (Biofertilizer) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਰੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਇਹ ਲੇਖ ਪੜ੍ਹੋ।

🚿 ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਬੰਧ: ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਮਾਤਰਾ

ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਉੱਪਰਲੀ ਪਰਤ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਨਮੀ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਕਿਸਮ	ਪਹਿਲੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸਮਾਂ (Happy/Smart Seeder)
ਹਲਕੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ	25-30 ਦਿਨ ਬਾਅਦ (ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਲਦੀ)
ਭਾਰੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ	30-35 ਦਿਨ ਬਾਅਦ

• ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ: ਪਾਣੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਲਕਾ ਲਗਾਓ ਤਾਂ ਜੋ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਖੜ੍ਹਾ ਨਾ ਹੋਵੇ।
• ਪਾਣੀ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਸਮਾਂ: ਕਣਕ ਨੂੰ ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਪਾਣੀ ਲਗਾਉਣ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇਵੋ ਤਾਂਕਿ ਪਾਣੀ ਜਲਦੀ ਨਿਕਲ ਸਕੇ।

🐛 ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਤੇ ਰੋਕਥਾਮ: ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ

ਪਰਾਲੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ, ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਮਲਚ (ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਪਰਤ) ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਕੁਝ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਨਾਹ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਅਤੇ ਸਹੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਰੋਕਥਾਮ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ।

ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਨਿਰੀਖਣ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ?

• ਸਮੇਂ ਦੀ ਨਾਜ਼ੁਕਤਾ: ਨਵੰਬਰ ਅਤੇ ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੌਰਾਨ, ਪਰਾਲੀ ਵਾਲੇ ਕਣਕ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ, ਚੂਹਿਆਂ, ਅਤੇ ਫੰਗਸ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
• ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ: ਜੇਕਰ ਝੋਨੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ ਦਾ ਹਮਲਾ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਇਸਦੇ ਅੰਡੇ ਜਾਂ ਲਾਰਵੇ ਪਰਾਲੀ ਵਿੱਚ ਛੁਪੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਣਕ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣਗੇ। ਇਸ ਲਈ, ਲਗਾਤਾਰ ਨਿਰੀਖਣ ਕਰਕੇ ਤੁਰੰਤ PAU ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਮੁਤਾਬਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।
• ਚੂਹਿਆਂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ: ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਮੋਟੀ ਪਰਤ ਚੂਹਿਆਂ ਨੂੰ ਲੁਕਣ ਅਤੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਇੱਕ ਆਦਰਸ਼ ਜਗ੍ਹਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਚੂਹੇ ਕਣਕ ਦੇ ਨਵੇਂ ਉੱਗੇ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਕੱਟ ਕੇ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਚੂਹਿਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ, ਜ਼ਿੰਕ ਫ਼ਾਸਫ਼ਾਈਡ (Zinc Phosphide) ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।

ਬਿਮਾਰੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ

• ਫੰਗਸ ਦਾ ਡਰ: ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਮੀ ਅਤੇ ਪਰਾਲੀ ਕਾਰਨ ਫ਼ਸਲ ਵਿੱਚ ਫੰਗਸ (Fungus) ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਹੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣੋ ਅਤੇ ਢੁਕਵੀਂ ਫ਼ੰਗਸਨਾਸ਼ਕ (Fungicide) ਦਵਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।

ਲਗਾਤਾਰ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣਾ ਹੀ ਪਰਾਲੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਣ ਦਾ ਇੱਕੋ-ਇੱਕ ਸਫਲ ਤਰੀਕਾ ਹੈ।

🌿 ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ: ਨਦੀਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ

ਪਰਾਲੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਨਦੀਨ (Weeds) ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਮੋਟੀ ਪਰਤ ਮੌਜੂਦ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਲਈ, ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਚੋਣ ਅਤੇ ਸਹੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਨਦੀਨਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਹੋ ਸਕੇ।

ਮਸ਼ੀਨ ਅਨੁਸਾਰ ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ

• ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ/ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਨਾਲ: ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ ਜਾਂ ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲੇ (Pre-plant) ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਾਲੇ (Post-emergence) ਦੋਵੇਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
  • ਕਾਰਨ: ਇਹ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਜਾਂ ਤਾਂ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਮਲਚ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਅਸਰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
• ਸਮਾਰਟ ਸੀਡਰ ਨਾਲ: ਸਮਾਰਟ ਸੀਡਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਲੇ (Post-emergence) ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕ ਹੀ ਵਰਤਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
  • ਸਾਵਧਾਨੀ: ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਲੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, PAU ਵੱਲੋਂ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੇ ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ਤਾਂ ਜੋ ਕਣਕ ਦੇ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਪਹੁੰਚੇ। ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕ ਦੇ ਘੋਲ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਖਿਲਾਰਨ ਲਈ ਫਲੈਟ ਫੈਨ ਨੋਜ਼ਲ (Flat Fan Nozzle) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰੋ।

ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨੁਕਤੇ

• ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ: ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ (ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 100 ਤੋਂ 150 ਲੀਟਰ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਮੋਟੀ ਪਰਤ ਮੌਜੂਦ ਹੋਵੇ।
• ਦੋਹਰੀ ਸਮੱਸਿਆ: ਪਰਾਲੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁੱਲੀ ਡੰਡਾ ਅਤੇ ਚੌੜੇ ਪੱਤੇ ਵਾਲੇ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਦੋਹਰੀ ਸਮੱਸਿਆ ਆਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕ (Combination Herbicides) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ।

Tuhadi farmaish anusaar, 'ਹੋਰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨਾਲ ਪਰਾਲੀ ਮਿਲਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ' ਵਾਲੇ ਭਾਗ ਨੂੰ 250 ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਕਰੀਬ ਵਿਸਥਾਰ ਦੇ ਕੇ, ਸਹੀ HTML ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ:

🔄 ਹੋਰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨਾਲ ਪਰਾਲੀ ਮਿਲਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ: ਜੇ ਸੀਡਰ ਨਾ ਹੋਵੇ

ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ, ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਜਾਂ ਸਮਾਰਟ ਸੀਡਰ ਵਰਗੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਬਿਜਾਈ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਰਵਾਇਤੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਮਿਲਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਖਾਦ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ 'In-Situ Incorporation' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਰਵਾਇਤੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ

ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਉਣ ਲਈ ਇਹ ਕਦਮ ਚੁੱਕੋ:

1. ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਕੱਟਣਾ (Chopping): ਕੰਬਾਇਨ ਨਾਲ ਕੱਟੇ ਝੋਨੇ ਦੇ ਵੱਢ (Stubble) ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਚੌਪਰ/ਮਲਚਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੱਟ ਲਓ ਅਤੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਖਿਲਾਰ ਦਿਉ। ਛੋਟੇ ਟੁਕੜੇ ਜਲਦੀ ਗਲਦੇ ਹਨ।
2. ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਦਬਾਉਣਾ (Incorporation): ਜੇਕਰ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਨਮੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਲਟਾਂਵਾਂ ਹਲ (MB Plough) ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਬਾ ਦਿਓ। MB Plough ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਰਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
3. ਮਿਲਾਉਣਾ (Mixing): MB Plough ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਾਂ ਸਿੱਧਾ, ਤਵੀਆਂ (Disc Harrow) ਜਾਂ ਰੋਟਾਵੇਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਕੱਟੀ ਹੋਈ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਲਾ ਦਿਓ। ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਪਰਾਲੀ ਦੇ ਗਲਣ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।
4. ਸਿੰਚਾਈ (Irrigation for Decomposition): ਜੇ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਵਿੱਚ ਸਮਾਂ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਗਲਾਉਣ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੇਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹਲਕੀ ਸਿੰਚਾਈ ਜ਼ਰੂਰ ਦਿਓ। ਪਾਣੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸੂਖਮ ਜੀਵ (Micro-organisms) ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਪਰਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ।

✨ ਸਾਰਾਂਸ਼ – ਸਹੀ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਵਧੀਆ ਪੈਦਾਵਾਰ

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਭਰਾਵੋ, ਝੋਨੇ ਦੀ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਣਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਕਦਮ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਸਾਡੀਆਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਭੁਗਤਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਸਨੂੰ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਸਾਂਭਣਾ ਹੁਣ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਾਤਾਵਰਣ ਲਈ, ਬਲਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਫਸਲ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਖੇਤੀ ਦੇ ਖਰਚੇ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸਹੀ ਮਸ਼ੀਨਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ, ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ), ਸਹੀ ਤਕਨੀਕ ਅਤੇ ਸਹੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਦੋਵੇਂ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਮੁੱਖ ਨੁਕਤੇ ਜੋ ਯਾਦ ਰੱਖਣੇ ਹਨ:

• ਮਿੱਟੀ ਬਚਾਓ: ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ₹2000-3000 ਦੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਬਚਾਓ।
• ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਬਿਜਾਈ: ਜਲਦੀ ਪੱਕਣ ਵਾਲੀਆਂ ਝੋਨੇ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ (PR 126, PR 127) ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ਤਾਂ ਜੋ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਮਿਲ ਸਕੇ।
• ਸਹੀ ਮਸ਼ੀਨ: ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਨੁਸਾਰ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨ ਚਲਾਉਣ ਲਈ PAU ਕਿਸਾਨ ਐਪ ਜਾਂ KVKs ਤੋਂ ਸਿਖਲਾਈ ਜ਼ਰੂਰ ਲਓ।
• ਖਾਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ: ਯੂਰੀਆ ਦੀਆਂ ਕਿਸਤਾਂ ਅਤੇ DAP ਦੀ ਸਹੀ ਮਾਤਰਾ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ।

ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਯਾਦ ਰੱਖੋ: ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨਾ ਮਤਲਬ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਜਲਾਉਣਾ ਹੈ। ਆਓ, ਸਾਰੇ ਮਿਲ ਕੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਹਰਾ-ਭਰਾ ਬਣਾਈਏ।

Tuhadi farmaish anusaar, 'ਪਰਾਲੀ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਕਣਕ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ' ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਆਮ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲਾਂ (FAQs) ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ 20 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਵਾਲਾਂ ਵਿੱਚ HTML ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰੂਰੀ internal links ਅਤੇ Keywords ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:

❓ FAQs – ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਆਮ ਸਵਾਲ (ਪਰਾਲੀ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਕਣਕ)

ਕਿਸਾਨ ਵੀਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪਰਾਲੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਬਾਰੇ ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਂਦੇ ਸਵਾਲ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ:

1. ਸਵਾਲ: ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦਾ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀ ਹੈ?
   • ਜਵਾਬ: ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਲੱਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਮਾਈਕ੍ਰੋ-ਆਰਗੇਨਿਜ਼ਮ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਜੈਵਿਕ ਕਿਰਿਆ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਸਖ਼ਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
2. ਸਵਾਲ: ਪਰਾਲੀ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ (Nutrients) ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ?
   • ਜਵਾਬ: ਇੱਕ ਏਕੜ ਦੀ ਪਰਾਲੀ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ₹2000-3000 ਦੀ ਰਸਾਇਣਿਕ ਖਾਦ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਕੀਮਤੀ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ (ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ, ਫਾਸਫੋਰਸ, ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਸਲਫਰ) ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
3. ਸਵਾਲ: ਪਰਾਲੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਹਨ?
   • ਜਵਾਬ: ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ (Happy Seeder), ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ (Super Seeder), ਅਤੇ ਸਮਾਰਟ ਸੀਡਰ (Smart Seeder)।
4. ਸਵਾਲ: ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ ਅਤੇ ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਵਿੱਚ ਕੀ ਮੁੱਖ ਫਰਕ ਹੈ?
   • ਜਵਾਬ: ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਹਟਾਏ ਬਿਨਾਂ ਮਲਚਿੰਗ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਕੱਟਦੀ ਹੈ, ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬਿਜਾਈ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ।
5. ਸਵਾਲ: ਕੀ ਮਲਚਰ ਚਲਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ ਚਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
   • ਜਵਾਬ: ਨਹੀਂ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ ਵਰਤ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਮਲਚਰ ਨਾ ਵਰਤੋ। ਮਲਚਰ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਛੋਟਾ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ ਉਸਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮਲਚ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਉਂਦੀ।
6. ਸਵਾਲ: ਕਣਕ ਬੀਜਣ ਲਈ ਸਹੀ ਡੂੰਘਾਈ ਕਿੰਨੀ ਹੈ?
   • ਜਵਾਬ: 1.5 ਤੋਂ 2.0 ਇੰਚ ਡੂੰਘਾਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਬੀਜ ਨੂੰ ਸਹੀ ਨਮੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
7. ਸਵਾਲ: ਪਰਾਲੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਕਿੰਨੀ ਵਧਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?
   • ਜਵਾਬ: ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 5 kg/ਏਕੜ ਵੱਧ ਬੀਜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਕਾਰਨ ਕੁਝ ਬੀਜ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਉੱਗ ਨਹੀਂ ਪਾਉਂਦੇ। ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ PAU ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ।
8. ਸਵਾਲ: ਨਵੀਂ ਮਸ਼ੀਨ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਕਿੱਥੋਂ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ?
   • ਜਵਾਬ: ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (PAU), ਲੁਧਿਆਣਾ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰਾਂ (KVKs) ਤੋਂ ਮੁਫਤ ਪ੍ਰੈਕਟੀਕਲ ਸਿਖਲਾਈ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। PAU ਕਿਸਾਨ ਐਪ ਵੀ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ।
9. ਸਵਾਲ: ਭਾਰੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਪਰਾਲੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਤਕਨੀਕ ਕੀ ਹੈ?
   • ਜਵਾਬ: ਭਾਰੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ (ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ, ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ) ਕਾਮਯਾਬ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਜਲਦੀ ਗਲ-ਸੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
10. ਸਵਾਲ: ਹਲਕੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਲਈ ਕੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
    • ਜਵਾਬ: ਹਲਕੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਜਾਂ MB Plough ਨਾਲ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਉਣਾ (Incorporation) ਬੇਹਤਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਨਮੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
11. ਸਵਾਲ: ਕਣਕ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾ ਪਾਣੀ ਕਦੋਂ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
    • ਜਵਾਬ: ਹਲਕੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ 25-30 ਦਿਨ ਬਾਅਦ, ਅਤੇ ਭਾਰੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ 30-35 ਦਿਨ ਬਾਅਦ। ਪਾਣੀ ਹਲਕਾ ਲਗਾਓ।
12. ਸਵਾਲ: ਕਣਕ ਨੂੰ ਬਿਜਾਈ ਸਮੇਂ ਕਿੰਨੀ DAP ਖਾਦ ਪਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?
    • ਜਵਾਬ: ਬਿਜਾਈ ਸਮੇਂ 65 kg/ਏਕੜ DAP ਪੋਰ (Pore) ਦਿਉ।
13. ਸਵਾਲ: ਕੀ ਪਰਾਲੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਦੀ ਫਸਲ 'ਤੇ ਕੀੜਿਆਂ ਦਾ ਹਮਲਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
    • ਜਵਾਬ: ਹਾਂ। ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਕਾਰਨ ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ ਅਤੇ ਚੂਹਿਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲਗਾਤਾਰ ਨਿਗਰਾਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
14. ਸਵਾਲ: ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਨੋਜ਼ਲ ਵਰਤਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?
    • ਜਵਾਬ: ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨ ਲਈ ਫਲੈਟ ਫੈਨ ਨੋਜ਼ਲ (Flat Fan Nozzle) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰੋ ਤਾਂ ਜੋ ਸਪਰੇਅ ਬਰਾਬਰ ਹੋਵੇ।
15. ਸਵਾਲ: ਕਣਕ ਬੀਜਣ ਲਈ ਝੋਨੇ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਕਿਸਮ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ?
    • ਜਵਾਬ: PR 126 ਜਾਂ PR 127 ਵਰਗੀਆਂ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹਨ, ਜੋ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਸਮਾਂ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
16. ਸਵਾਲ: ਕੀ ਮੈਂ ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਵਰਤ ਕੇ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕ ਵਰਤ ਸਕਦਾ ਹਾਂ?
    • ਜਵਾਬ: ਹਾਂ, ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਾਲੇ ਦੋਵੇਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹੋ।
17. ਸਵਾਲ: ਗਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮਸ਼ੀਨ ਚਲਾਉਣ ਦੇ ਦੋ ਮੁੱਖ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀ ਹਨ?
    • ਜਵਾਬ: ਪਹਿਲਾ, ਬੀਜ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ ਅਤੇ ਪੈਦਾਵਾਰ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦੂਜਾ, ਮਸ਼ੀਨ ਖਰਾਬ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁਰੰਮਤ ਦਾ ਖਰਚਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
18. ਸਵਾਲ: ਝੋਨੇ ਦੀ ਲੁਆਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?
    • ਜਵਾਬ: ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸਹੀ ਕਰਨ ਲਈ ਝੋਨੇ ਦੀ ਲੁਆਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਕਿਆਰੇ (Beds) ਜ਼ਰੂਰ ਪਾਓ।
19. ਸਵਾਲ: ਯੂਰੀਆ ਦੀਆਂ ਕਿਸਤਾਂ ਕਦੋਂ ਪਾਉਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ?
    • ਜਵਾਬ: ਯੂਰੀਆ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਤਾਂ – ਪਹਿਲੀ ਪਹਿਲੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਦੂਜੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਛੱਟੇ ਨਾਲ ਪਾਉ।
20. ਸਵਾਲ: ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਗਲਾਉਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
    • ਜਵਾਬ: ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੱਟ ਕੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਲਕੀ ਸਿੰਚਾਈ (Irrigation) ਦਿਓ। ਪਾਣੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸੂਖਮ ਜੀਵ ਜਲਦੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।
21. ਸਵਾਲ: ਕੀ ਸਰਕਾਰ ਪਰਾਲੀ ਸੰਭਾਲ ਮਸ਼ੀਨਾਂ 'ਤੇ ਸਬਸਿਡੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ?
    • ਜਵਾਬ: ਹਾਂ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ Crop Residue Management (CRM) Scheme ਤਹਿਤ ਮਸ਼ੀਨਾਂ 'ਤੇ ਸਬਸਿਡੀ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਰਕਾਰੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।

Emotional Note: ਅਸੀਂ ਇਹ ਲੇਖ ਕਿਸਾਨ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਲਿਖਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਵਾਤਾਵਰਣ-ਅਨੁਕੂਲ ਖੇਤੀ ਕਰ ਸਕਣ। ਹਰ ਖੇਤ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਤੇ ਹਾਲਾਤ ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਨੇੜਲੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਜਾਂ PAU ਵਿਗਿਆਨੀ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰੋ। ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ — ਨਤੀਜਾ ਮੌਸਮ, ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

🌾 ਸਾਡੇ ਲੇਖ ਸਿਰਫ਼ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਹਨ — ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ PAU Ludhiana ਜਾਂ ਸੰਬੰਧਤ ਵਿਭਾਗ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ। 🌾